نوشته های مشابه
دغدغه اخراج‌شدن مانع فرزندآوری زنان شاغل
هدی‌سادت پاک‌نهاد
مادر در دوران شیردهی باید آرامش باشد، اما زنان شاغل به دلیل حمایت نشدن استرس زیادی دارند. اغلب آن‌ها به دلیل ترس از دست دادن شغل، چند هفته بعد از زایمان به محل کارشان می‌روند. دستگاه‌های مسئول باید مدل اشتغال زنانی که فرزند خردسال دارند را تغییر دهند.کودک از شش- هفت‌ماهگی نیاز بیشتری به حضور مادر دارد و باید به زنان شاغل مرخصی‌های یک الی دو ساله داده شود.
گروه زندگی – عقربه‌های ساعت ۷ صبح را نشان می‌دهند. زن جوان از ساعت ۵ صبح بیدار بوده است. بوی غذایی که برای ناهار بچه‌ها آماده کرده سالن کوچک خانه را پر کرده است. درحال آماده کردن صبحانه، چاشنی‌های آخر خورشت را هم می‌ریزد. بچه‌ها را بیدار می‌کند. صبحانه‌شان را می‌دهد. برای یکی‌شان وسایل کلاس آنلاین را جفت و جور می‌کند. آن یکی که پیش دبستانی است می‌خواهد رنگ‌آمیزی کند. کتاب‌ها و وسایل او را هم کنار دستش می‌چیند. یک بار دیگر خوراکی‌هایی که برای میان وعده شان گذاشته را چک می‌کند. پرستار بچه‌ها یک ساعت دیگر می‌رسد. با استرس و دلهره خانه را ترک می‌کند. در تمام مدتی که در اداره است مدام به بچه‌ها تماس می‌گیرد. کوچک‌ترین مشکل احتمالی در خانه به سادگی می‌تواند تمرکز را از او بگیرد. با این حال سعی می‌کند با دقت کارها را به اتمام برساند. عقربه‌ها ساعت ۴:۳۰ را نشان می‌دهد. رمقی ندارد. خسته است. باید زودتر خودش را به ایستگاه مترو پر ازدحام برساند. دو ماسک می‌زند که از خودش و بچه‌ها محافظت کرده باشد. به خانه که می‌رسد بخش دوم روزکاری او از اینجا شروع می‌شود. خانه به هم ریخته است و تا دیر نشده باید برای شام تدارک ببیند تا اعضای خانواده کوچکش بتوانند دور هم غذا بخورند. این روند فرساینده خود را به زندگی بیشتر زنان امروزی تحمیل می‌کند. در حالی که زن برای شاد بودن و مدیریت خانه باید به دغدغه‌ها و علایق شخصی خودش هم بها بدهد تا از افسردگی دور بماند. اما با این روند خانم‌های شاغل دیگر وقتی برای خود دارند؟
اگرچه زنان توانایی و تمایل به ایفای نقش‌های مختلف را دارند و خداوند این توانایی را در وجود آن‌ها نهاده است اما گاهی هماهنگی بین ایفای نقش‌های مختلف فشارهای روحی، روانی و جسمی زیادی را به زنان وارد می‌کند که منجر به بروز مشکلاتی برای آنان می‌شود. «دکتر فرشته روح‌افزا» استاد دانشگاه و پژوهشگر زنان درگفت‌وگو با ایرنا اشتغال زنان را از دیدگاه‌های گوناگون موردبررسی قرار می‌دهد.
*** برای سوال اول می‌خواهیم بدانیم چرا زنان امروزی توجه زیادی به اشتغال و کار بیرون از منزل دارند و اگر آن را نداشته باشند حس می‌کنند که از دیگران عقب مانده‌اند؟
مؤلفه‌های خیلی زیادی وجود دارد اما مهم‌ترین دلیل این است که در سیستم‌های تبلیغاتی بیرون، سبک زندگی به‌گونه‌ای است که زنان احساس می‌کنند خانم‌های شاغل بیشتر موردتوجه و احترام قرار دارند. به‌هرحال این نوع نگاه فرهنگی به اشتغال در زنانِ امروز غالب شده و منجر به این شده تا داشتن شغل به یک آرزو برای دختران و زنان تبدیل شود. یکی دیگر از مسائلی که باعث گرایش زنان به بازار کارشده، بحث استقلال مالی است. همچنین برخی از زنان به اهمیت خانه و خانواده اشراف لازم را ندارند و میزان اولویت کار و خانواده را نمی‌دانند. البته باید توجه داشت که همه خانم‌های شاغل نگاه یکسانی به اشتغال ندارند، چه‌بسا یک خانم به دلیل تحصیلات عالی و مدارج علمی بالا علاقه‌مند به فعالیت اجتماعی است و اشکالی هم به آن وارد نیست. بنده به‌هیچ‌عنوان مخالف اشتغال زنان نیستم اما اینکه اولویت زن شاغل چه چیزی باید باشد، مورد اهمیت است. زمانی که شغل اولویت اول و همسر و فرزندان اولویت دوم قرار بگیرند، ممکن است اتفاقات ناخوشایندی در یک خانواده رخ دهد.
*** نگاه زنان برخلاف چند دهه قبل به خانه‌داری تغییر کرده و اغلب زنان نگاه حقارت‌آمیزی نسبت به خانه‌داری دارند؛ به نظر شما چه چیزی باعث تغییر در این نوع نگاه به خانه‌داری شده است؟
اشتغال به خانه‌داری یک هنر است و تحقیر آمیز نیست. چیزی که باعث شد تا نگاه زنان به اشتغال تغییر کند و همسر و فرزند در اولویت دوم قرار بگیرد، نوعی از تهاجم فرهنگی است. نقش مؤثر زن باعث شده که استحاله فرهنگی متوجه زنان گردد. دشمنان به‌خوبی دریافته‌اند که اگر موفق به تغییر فرهنگ زنان شوند می‌توانند تمامیت فرهنگ یک جامعه را تغییر دهند. دشمن به دنبال این است که برای رسیدن به اهداف خود هویت زنان ما را بگیرد و او را از خانواده جدا کند لذا تغییر نوع نگاه زنان به اشتغال متأثر از تهاجم فرهنگی است. همچنین بحث کنترل جمعیت، تغییر سبک زندگی و تقلید از غربی‌ها منجر به این شده فرزند در اولویت قرار نگیرد.
*** بهترین مدل مبتنی بر فرهنگ ایرانی- اسلامی در زمینه اشتغال زنان به چه صورتی است و اسلام چه الگویی را در این زمینه می‌پذیرد؟
هیچ فرد دین‌داری و اساسا دین با اشتغال زنان مخالف نیست. حضور اجتماعی به موقعِ زنان، سیره زندگی بزرگان و ائمه اطهار بوده است. این بزرگان هر جا که لازم بود حضور می‌یافتند. حضرت زینب (س) مفسر قرآن بودند و در جامعه حضور اجتماعی داشتند. حضرت زهرا (س) در مسائل علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فعال بودند و به سؤالات مردم پاسخ می‌دادند. حضرت خدیجه (س) تاجر بودند که این تجارت و مال، پشتوانه تبلیغ دین و پیروزی بر مشرکان می‌شود. لذا اشتغال زنان ازنظر اسلام مذموم نیست؛ اما تربیت فرزند و همسرداری از مسائل مهمی است که نباید آن‌ها را فدای کار بیرون کرد و اولویت یک زن مسلمان باید خانه و خانواده باشد.
*** اینکه فرمودید اشتغال زنان از نظر اسلام مذموم نیست آیا به معنای این است که زنان در هر شغلی و با هر شرایطی می‌توانند در جامعه حضور پیدا کنند؟
خیر. برخی از شغل‌ها آسیب‌زا هستند و زنان اصلاً نباید به این شغل‌ها ورود پیدا کنند. متأسفانه برخی زنان به دلیل مشکلات اقتصادی به اجبار جذب کارهایی مثل رانندگی کامیون و اتوبوس، منشی برای آقا، کار در کارخانه، بنگاه‌دار و… می‌شوند. این‌گونه مشاغل در شأن یک زن نیست و امنیت روانی زن را سلب می‌کند. همچنین متأسفانه این روزها برخی زنان به سمت بلاگری روی آوردند و با عشوه‌گری و آرایش و جلب‌توجه دیگران سعی در کسب درآمد دارند اما این نوع اشتغال‌ها موجب اضمحلال شخصیت است. از نظر اسلام در هرجایی که به شخصیت زن لطمه بخورد، آن خانواده در آن جامعه لطمه خواهد خورد چون سکان‌دار خانواده زن است؛ وقتی خانواده لطمه بخورد، جامعه سقوط خواهد کرد.
*** از نظر شما موضوع اشتغال زنان نیاز به بازبینی قانونی دارد یا خیر؟
قطعاً نیاز به بازبینی دارد. دستگاه‌های فرهنگی، اجرایی و حتی قضایی ما باید زنان را به سمتی سوق دهند که زنان متوجه اولویت خانواده بشوند. اشتغال زنانی که دارای نوزاد هستند اشتباه محض است. مادر در دوران شیردهی باید از آرامش بالایی برخوردار باشد اما زنان شاغل به دلیل حمایت نشدن استرس های زیادی را متحمل می‌شوند. اغلب آن ها به دلیل ترس از دست دادن شغل، چند هفته بعد از زایمان به محل کارشان می‌روند. به همین دلیل دستگاه‌های ذی‌ربط باید مدل اشتغال زنانی که فرزند نوزاد خردسال دارند را تغییر دهند. مرخصی زایمان زنان، شش ماه است در حالی که کودک از شش- هفت‌ماهگی نیاز بیشتری به حضور مادر دارد و باید به زنان شاغل مرخصی‌های یک الی دو ساله داده شود.
مسئله مرخصی زایمان و توجه به زنان شاغل در کشورهای دیگر بسیار مورد اهمیت است. در کشورهای دیگر به زنان، مرخصی زایمان با حقوق داده می‌شود اما ما این توقع را هم نداریم که به زنان شاغل مرخصی با حقوق بدهند، همین‌که آن‌ها را اخراج نکنند هم موردقبول است. متأسفانه بین قوای ما در این زمینه هماهنگی وجود ندارد و به زنان دارای فرزند ما این اولویت داده نمی‌شود. اگر مادر شاغلی بداند که می‌تواند بدون دغدغه از دست دادن شغل مرخصی بگیرید، قطعاً اقدام به فرزندآوری خواهد کرد.
*** زنان شاغل ایفای نقش‌های مختلفی را برعهده دارند و معمولاً تمایز خاصی بین زنان خانه‌دار با زنان شاغل وجود ندارد و جامعه از هر دو انتظارات یکسانی دارد اما زنان شاغل چطور می‌توانند بین نقش‌های مختلف هماهنگی به وجود بیاورند؟
ساعت‌های خانه مال خانه است و رابطه با همسر و فرزند در ساعت های خارج از کار باید تعریف‌شده و مدیریت‌شده باشد. یک خانواده آرام، چشم‌انداز بزرگی برای جامعه ایجاد خواهد کرد. زنان ما نسبت به جامعه مسئول هستند و باید وظایفشان را انجام دهند اما نباید خانواده و فرزند را فدای کار کنند. اگر زنی احساس می‌کند باوجود اشتغال فرصت کافی برای تربیت فرزند را پیدا نمی‌کند، توان رسیدگی به کار منزل و کار بیرون را ندارد و باوجود اشتغال فشار روحی و روانی مضاعفی را باید تحمل کند، لحظه‌ای به اشتغال حتی فکر نکند؛ کار بیرون خانه وظیفه زن نیست. چیزی که بر زن واجب است حفظ کانون گرم خانواده است.در واقع این مردان هستند که باید با حمایت مالی از خانواده و همسرشان آن ها را به زندگی شاد تر و با آرامش بیشتر سوق دهند.
