ثبت نام نامزدها برای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم در ایران از صبح سه‌شنبه ۲۱ اردیبهشت در وزارت کشور آغاز شد.

متقاضیان شرکت در این انتخابات تا پایان وقت اداری روز شنبه ۲۵ اردیبهشت زمان خواهند داشت تا برای ثبت نام در این کارزار انتخاباتی خود را به ساختمان خیابان فاطمی در تهران برسانند.

نام‌نویسی این دوره در حالی آغاز می‌شود که در روزهای اخیر بحث‌های گسترده‌ای بر سر قوانین و شرایط افراد واجد شرایط برای نامزدی مطرح شده است.

طبق این دستور غیرقانونی شورای نگهبان، نامزدهایی که از مدیران حوزه‌های علمیه یا دانشگاه‌ آزاد باشند به علاوه کسانی که از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام یا شورای عالی امنیت ملی هستند هم می‌توانند در انتخابات ثبت نام کنند.

این اقدام شورای نگهبان که با اعتراض رئیس جمهوری ایران هم مواجه شده، ابتکاری جدید در ساختار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چنین اجازه‌ای را به شورای نگهبان نداده است که رأسا مصوبه‌ای را به وزارت کشور ابلاغ کند و اعضای این شورا تنها اجازه دارند مصوبات مجلس شورای اسلامی را بررسی و تایید کنند.

حسن روحانی به وزارت کشور دستور داده است که نه برخلاف اقدام شورای نگهبان که بر اساس قانون اساسی برای ثبت‌نام از نامزدها عمل کند.

این در حالیست که اعضای شورای نگهبان بر اقدام غیرقانونی خود اصرار می‌ورزند. عباسعلی کدخدایی روز دوشنبه ۲۰ اردیبهشت در حساب توییتری خود بار دیگر تاکید کرد که اجرای «مصوبه شورای نگهبان» برای وزارت کشور و دیگر دستگاه‌ها لازم‌الاجرا است.

سخنگوی شورای نگهبان همچنین در ادامه نوشت: «بدیهی است کسانی از نظر شورای نگهبان ثبت‌نام کننده تلقی می‌شوند که مدارک مذکور در مصوبه این شورا را هنگام ثبت نام ارائه کرده باشند.»

پس از پایان زمان ثبت نام نامزدها، شورای نگهبان ۵ روز زمان خواهد داشت تا صلاحیت کاندیداها را برای شرکت در انتخابات بررسی کند. طبق قانون اعضای ۱۲ نفره این شورا می‌توانند ۵ روز دیگر هم این زمان خود را تمدید کنند.

اظهارات بی‌سابقه از سوی برخی از اعضای شورای نگهبان در این دوره باعث شده تا انتقادات نسبت به عملکرد این نهاد افزایش یابد.

طحان نطیف، یک عضو حقوقدان شورای نگهبان روز ۱۷ اردیبهشت تاکید کرده بود که نظارت استصوابی شورای نگبهان تا آخرین لحظات پیش از برگزاری انتخابات نیز ادامه دارد. آقای نطیف افزوده بود که اعضای این شورا حتی می‌توانند در خلال مناظره‌های انتخاباتی هم فردی را رد صلاحیت کنند.

چهره‌های روز نخست ثبت‌نام

سعید محمد، نظامی سرشناس و فرمانده پیشین قرارگاه خاتم‌النبیا یکی از چهره‌های شناخته‌شده ثبت نام در روز نخست انتخابات ریاست جمهوری ایران بود. آقای محمد که ۵۳ سال دارد و سال‌ها در سپاه پاسداران فعالیت کرده در ساعت‌های نخستین ثبت نام وارد وزارت کشور شد.

حضور او حاشیه‌های بسیاری را در هفته‌های اخیر در فضای سیاسی ایران به همراه داشته است. برخی از نهادهای حکومتی و سپاه پاسداران اعلام کرده‌اند که او به دلیل تخلف از فرماندهی قرارگاه خاتم عزل شده است. این در حالیست که خود او مدعی شده به دلیل حضور در انتخابات تصمیم گرفته از این سمت استعفا دهد.

پرونده‌های اقتصادی پیرامون این چهره جنجالی در زمان مدیریت قرارگاه خاتم از مواردی است که برخی از چهره‌های سیاسی اصولگرا معتقدند باعث رد صلاحیت این فرمانده سپاه پاسداران خواهد شد.

محمدحسین نامی، وزیر ارتباطات دولت محمود احمدی نژاد از دیگر چهره‌هایی است که در نخستین روز ثبت نام خود را به وزارت کشور رساند و برای جانشینی حسن روحانی نام‌نویسی کرد.

آقای نامی که سرتیپ نیروی زمینی ارتش بوده، مدرک دکترای خود را از دانشگاه کیم ایل سونگ، کره شمالی و در رشته کشورداری دریافت کرده است.

سید وحید کریمی، سفیر پیشین ایران در نامیبیا هم از دیگر چهره‌هایی بود که در روز نخست در ساختمان خیابان فاطمی وزارت کشور حضور یافت و در انتخابات ثبت نام کرد. آقای کریمی همچنین سابقه حضور در سفارت‌خانه ایران در لندن و دفتر ایران در نیویورک را نیز در کارنامه داشته است.

مصطفی تاجزاده، چهره سیاسی اصلاح طلب که در دولت محمد خاتمی مدتی سرپرست وزارت کشور بود، اعلام کرده روز سه‌شنبه برای ثبت نام به وزارت کشور خواهد رفت. آقای تاجزاده که از منتقدین جدی عملکرد نهادهای حکومتی نظیر رهبری و سپاه پاسداران است، می‌گوید قصد دارد سپاه را به پادگان‌ها باز گرداند.

ناظران سیاسی معتقدند این چهره منتقد، بخت چندانی برای عبور از فیلتر سخت شورای نگهبان نخواهد داشت.

محمد دهقان، فرمانده سابق سپاه پاسداران و وزیر پیشین دفاع هم از دیگر چهره‌هایی بود که در روز نخست ثبت نام، حضور پیدا کرد و برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری سبزدهم، نام‌نویسی کرد.

او هم در جمع تعداد کثیری از فرماندهان نظامی ایران است که در این دوره برای انتخابات ریاست جمهوری ورود می‌کند. آقای دهقان که ۶۵ سال دارد مشاور نظامی علی خامنه‌ای، رهبر ایران است. دهقان از سال ۱۳۵۸ عضو سپاه پاسداران بوده و در دولت محمود احمدی نژاد، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان بنیاد شهید بود. در آبان ۹۸، آقای دهقان در لیست تحریم‌های ایالات متحده آمریکا نیز قرار گرفت.

طبق سنت معمول دوره‌های پیشین، داوطلبان اصلی در روزها و حتی لحظات پایانی برای ثبت نام در انتخابات ورود می‌کنند. از مشهورترین نمونه‌های این روند می‌توان به ثبت نام هاشمی رفسنجانی در انتخابات سال ۹۲ اشاره کرد. ۸ سال پیش اکبر هاشمی رفسنجانی، در آخرین دقایق زمان قانونی ثبت نام، وارد ستاد انتخابات کشور شد و جو رسانه‌ای عظیمی را در فضای سیاسی ایران پدید آورد.

هرچند هنوز هیچ یک از کاندیداهای اصلی به صورت رسمی اعلام نامزدی نکرده‌اند اما گفته می‌شود چهره‌هایی چون محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی از جمله شخصیت‌های اصلی جریان اصولگرا در انتخابات ریاست جمهوری خواهند بود. این افراد البته هنوز اعلام نکرده‌اند که در انتخابات نامزد خواهند شد یا خیر.

در جبهه مقابل هم هرچند محمدجواد ظریف بارها اعلام کرده که قصد نامزدی در انتخابات را ندارد، اما همچنان گروه‌های سیاسی اصلاح طلب و میانه‌رو تلاش می‌کنند او را برای حضور در این صحنه راضی کنند. بعد از ظریف از چهره‌هایی چون علی لاریجانی، مصطفی تاجزاده، اسحاق جهانگیری، علی اکبر صالحی، محسن هاشمی به عنوان دیگر گزینه‌های احتمالی جریان اصلاحات و اعتدال نام برده می‌شود.