اولین وصف پیامبر رحمت للعالمین است / رحمت پیامبراکرم(ص) به صراحت نسبت به مشرکان و کفار هم مطرح شده است؛ سخنانی از استاد قاضی زاده در عید سعید مبعث
شفقنا افغانستان – آیت الله کاظم قاضی زاده گفت: شمول رحمت پیامبر(ص) کلید واژه ای از کلید واژه های پیام بعثت است. قرآن گرچه بحثی از غضب و مقابله با دشمن دارد، اما هیچ سوره ای با اوصاف غضبیه الهی شروع نشده و همه جا مساله بسم الله الرحمن الرحیم است.
به گزارش خبرنگار شفقنا، آیت الله کاظم قاضی زاده در سخنانی به مناسبت عید سعید مبعث در موسسه فهیم قم گفت: مبعث عید بزرگ و آغاز ارسال آخرین بسته هدایت الهی از طریق وحی به بشریت است. بعد از نعمت حیات انسان، بزرگترین نعمت نعمت هدایت است و در میان همه اعیاد اسلامی بزرگترین عید و عید اعظم است. عید مبعث عید نزول آخرین دین است و انسان از طریق رسیدن به مبعث است که می تواند به بالاترین یافته های وحیانی خداوند متعال در تاریخ بشر دسترسی پیدا کند.
وی افزود: محتوای پیام الهی توسط پیامبر اسلام(ص) به صورت کتاب آسمانی به مردم عرضه شده و توجه به آموزه های پیامبر از آغاز تا پایان وحی و توجه به تاکیدهایی که این پیام الهی برای انسان دارد مساله مهمی است. پیام بعثت پیامبر ، رحمانیت و عقلانیت است.
این پژوهشگر دینی تصریح کرد: مبعث آمده که دو سرفصل رحمانیت وعقلانیت را برای ما تبین کند اما در دنیای معاصر برخی با این دو عنوان به مخالفت برخاسته اند. برخی اسلام را دین رحمت نمی دانند و برخی بعثت را پیام عقلانی نمی دانند.
پیام رحمانیت در قرآن
قاضی زاده گفت: برای پیام رحمانیت قرآن به این پیام قرآن که می فرماید «و ما ارسلناک الا رحمه للعالمین» تمسک می کنیم. به لحاظ ادبی، از «ما» و« الا »استفاده شده و حصر را می رساند. پیام اصلی ارسال پیامبر(ص) که بعثت آغاز آن است، رحمتی برای عالمین است. درباره معنای عالمین بحثهای زیادی شده اما لااقل می توان گفت که عالم انسانی و وجود ناسوتی را شامل می شود.
وی افزود: به همین جهت است که در موارد دیگری درباره انبیاء گذشته و پیامبران دیگر گفته شده که پیامبران آمده اند مردم را بشارت و در کنار آن انذار دهند. و ما ارسلناک الا مبشرا و نذیرا. بشیر و نذیر بودن پیامبران یعنی بشارت به خیر و انذار به دوزخ می دهند. اما این بدان معنا نیست که برای همه انسانها رحمت الهی شامل نیست. بشارت و انذار هر دو وسیله ای برای رحمت عام است. در تمام مواردی که بشارت آمده، بشارت جلوتر از انذار آمده است. و حتی در برخی از موارد داریم که خداوند بشارت را تنها ذکر کرده است.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: خود پیامبر در قرآن به اخلاق همراه با نرمی ستایش شده است. این نرمی نه تنها نسبت به مومنان که نسبت به کفار هم طرح شده است. خداوند می فرماید فَبِما رَحمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُم وَلَو کُنتَ فَظًّا غَلیظَ القَلبِ لَانفَضّوا مِن حَولِکَ یعنی چون رحمتت الهی هست تو هم با مسلمانان نرم هستی و اگر قلب سنگینی داشتی مسلمانان اطرافت جمع نمی شدند. پیامبر آنقدر مهربان بودند که اگر کسانی پیام هدایت الهی را نمی گرفتند، ناراحت می شدند و لذا قرآن به ایشان می فرماید لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ أَلّا یَکُونُوا مُوْمِنِینَ. یعنی تو خود را به زحمت می اندازی. این رحمت حتی به صراحت نسبت به مشرکان و کفار هم مطرح شده است. و نسبت به کفاری که دشمنی نکرده اند قران کریم نیکی کردن را نهی نمی کند .
اولین وصف پیامبر رحمت للعالمین است
قاضی زاده گفت: اگر به آیات قرآن نگاه کنیم، پیام آنها سراسر پیام رحمت هستند و این رحمت یک رحمت فراگیر و گسترده است. گاهی استثناء محدودی نسبت به قتال و دشمنی برخی وجود دارد که حتی سطحی از محبت برای آنها هم تصور شده است.
وی افزود: اولین وصف پیامبر رحمت للعالمین است. به پیامبر گفتند که مشرکان را نفرین کن. حضرت فرمودند من رحمت الهی هستم و به عنوان عذاب مبعوث نشدم. این روایت مشهوری که از پیامبر عظیم الشان اسلام آمده که انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق، نشان می دهد که به نهایت رساندن محاسن اخلاق هدف پیامبر است.
این استاد درس خارج حوزه علمیه قم ادامه داد: دردوران امام مجتبی(ع) چند مورد نقل شده که حضرت به معرفی خود پرداخته اند. در اولین مورد حضرت می فرمایند و انا ابن الذی ارسل رحمه للعالمین. من نوه کسی هستم که به عنوان رحمه للعالمین ارسال شده است. در بعد از پیمان نامه صلح هم حضرت سخنرانی دارد. معاویه به دنبال آن بود که تاییدیه ای از حضرت بگیرد. حضرت خطبه می خواند و معاویه گفت حالا که صلح شده فضیلت ما را بگو. حضرت آنجا نیز می گوید من فرزند کسی هستم که رحمت برای عالمین است.
هیچ سوره ای با اوصاف غضبیه الهی شروع نشده است
قاضی زاده گفت: شمول رحمت پیامبر کلید واژه ای از کلید واژه های پیام بعثت است. قرآن گرچه بحثی از غضب و مقابله با دشمن دارد، اما هیچ سوره ای با اوصاف غضبیه الهی شروع نشده و همه جا مساله بسم الله الرحمن الرحیم است. در هر سوره دو بار از رحمت خداوند سخن گفته می شود. واژه عفو در قرآن را در مقابل واژه غضب که قرار می دهیم ۳۵ مورد عفو داریم. حتی در جایی که بحث قصاص هم مطرح هست مساله عفو مطرح است. خداوند هم خودش دارای عفو است و هم از ما می خواهد. در شب بعثت دعایی داریم که اول آن می گوید ای خدایی که هم به ما امر کردی که ببخشیم و هم خود می بخشی. اما تعداد غیظ و غضب کمتر است و برخی کاربردهای آن هم برای نفی آن است.
وی تصریح کرد: پس رحمت یک کلیدواژه سراسری برای اسلام است و مواردی استثناء است که آنها هم به رحمت بر می گردد. هشدار نسبت به شرک برای این است که مشرک وارد هدایت شود. خود این نوع برخوردها سبب می شود که ناراستی ها در جامعه کم شود. گاهی نیز ممکن است گفته شود رحمت خصوصیت ندارد چرا که در کنار آن آیات قصاص و تهدیدات قرآنی هم هست. کسانی که رحمت را به عنوان مشخصه اصلی پیام بعثت نمی بینند خود را از یک سرمایه بزرگ بعثت و اسلام محروم کرده اند.
گروه‌های تکفیری نسبتی با اسلام ندارند
قاضی زاده گفت: اگر برخی فکر کرده اند که رحمت به معنای عدم وجود مجازات قانونی است، نباید واژه بعثت رحمانی را مورد نقد قرار دهیم. بلکه باید دیدگاه ناصواب آنها را مورد نقد قرار دهیم. اگر افرادی برای نقد لیبرالیسم نقد اسلام رحمانی را داشته باشند، کاری ناصواب است.اگر مساله رحمت یک امر جزئی در آموزه های اسلامی است ،چرا همه سوره ها با رحمت شروع شده و چرا خداوند صراحتا می گوید و ما ارسلناک رحمه للعالمین ؟ مساله رحمت الهی و پیام بعثت عجین با رحمت است. یا من سبق رحمته غضبه، نشان می دهد که رحمت خداوند بر غضب او سبقت دارد. خیلی ها به خاطر عفو و رحمت پیامبر به اسلام گرایش پیدا کردند و همه اینها نشان می دهد که رحمت سرمایه بزرگ بعثت است.
وی افزود: کسانی که از اسلام به واسطه نقشه های پلید دشمنان و گروه های تکفیری خشن به بدی نام می برند، به رحمانیت اسلام توجه ندارند. برخی از بزرگان نیز مقابل این ذهنیت ایستادند از جمله این افرادمرحوم آیه الله صافی بودند. ایشان در یکی از پیامهای خود آورده بودند که امروز شما عزیزان و مبلغان بزرگ، وظیفه دارید که چهره رحمانی اسلام را به جهان معرفی نمایید .
عقلانیت پیام بعثت است
قاضی زاده گفت: قرآن به عنوان پیام بعثت کتاب عقلانی است. آیات اولیه نازل شده به پیامبر ما را به عقلانیت فرا می خواند. قرائت، کرامت، تعلیم، انسان و خلقت کلیدواژه های آیات اولیه است. این واژه ها در مسیر تفکر و تعقل است. از خواندن شروع می شود. خواندن از آثار عقلانیت است. کسی که تعقل نورزد چه چیزی را می تواند بخواند؟
وی افزود: اگر مجموعه آیات قرآن را بررسی کنیم به کلیدواژه ها و ایاتی برخورد می کنیم که نشان می دهد پیام بعثت چیزی جز عقلانیت نیست. واژه های فکر، عقل، حکمت، رویت و واژه هایی از این دست در قرآن بسامد بالایی دارند. قرآن در موارد متعددی مردم را به تامل و تدبر فرا می خواند.
منشا نگاه تردید آمیز به عقلانیت در اسلام
قاضی زاده گفت: برخی به عقلانیت قرآن با تردید نگاه می کنند و این تردید از برخی احکامی نشات گرفته که به ظاهر نمی تواند پاسخی برای دنیای جدید باشد. مباحث اخلاقی مبتنی بر عقلانیت است و پیام بعثت از آن جدا نیست. اگر قرار باشد عقل به رسمیت شناخته نشود زمینه ای برای پذیرش انبیاء به وجود نمی آید و انسان با عقل دین را می پذیرد. لذا عقل حجت باطنی است.
وی افزود: اما در باب احکام باید گفت که آن چیزی که تحت عنوان فقه شناخته می شود دو قسم است؛ برخی از اینها آموزه های عملی اجتماعی انسان است. فلسفه این احکام تا حدودی روشن هستند و انسانها به راحتی می توانند آن را درک کرده و فلسفه آن را بیابند. اما برخی از امور عبادی مورد نقد قرار می گیرد. فلسفه این احکام توسط عقل قابل انکشاف نیست. عقل تا ابدیت را درک نمی کند. اگر آموزه های وحیانی این مناسک را مطرح نمی کرد عقل نمی توانست به آن دست یابد. اما این به معنای غیرعقلانی بودن آنها نیست. اینها «فراعقل» است و نورافکن عقل در این حوزه وارد نمی شود.
