نوشته های مشابه
گزارش نمایش «دندان مار» در کانون فیلم خانه سینما
در تازه‌ترین برنامه از کانون فیلم خانه سینما که یک‌شنبه چهاردهم مهر برگزار شد ابتدا نسخه‌ی ترمیم‌شده‌ی «دندان مار» ساخته‌ی مسعود کیمیایی به نمایش درآمد و سپس نشست نقد و بررسی این فیلم با حضور خسرو دهقان و احمد طالبی‌نژاد برگزار شد.
در ابتدای این نشست، ناصر صفاریان، دبیر کانون فیلم خانه سینما با اشاره به این که فیلم مورد بحث، حدود سی سال پیش و در چنین روزهایی به نمایش درآمده گفت: «بسیاری از منتقدان معتقدند «دندان مار» بهترین فیلمی است که مسعود کیمیایی در سال‌های پس از انقلاب ساخته؛ و برخی دیگر این فیلم را بین دو سه فیلم خوب این فیلم‌ساز در این سال‌ها قرار می‌دهند.»
وی گفت: «حسی که تماشای دوباره‌ی این فیلم در تماشاگر ایجاد می‌کند، حسرت به‌خاطر غیبت و نبودن زنده‌یاد جلال مقدم، در سایه قرار گرفتن فرامرز صدیقی و مهم‌تر از همه سرگذشتی است که کارنامه‌ی برخی بازیگران این فیلم (نظیر فریبا کوثری و شاهد احمدلو) را تحت تاثیر قرار داد.»
صفاریان سپس موسیقی فریبرز لاچینی برای «دندان مار» را «باشکوه و تاثیرگذار» توصیف کرد و افزود: «در نهایت نیز به مسعود کیمیایی می‌رسیم که در سال‌های پس از ساخت این فیلم، متاسفانه به سختی به کیفیت فیلم‌هایی از نوع «دندان مار» نزدیک شد.»
در ادامه‌ی جلسه، احمد طالبی‌نژاد که نام او در تیتراژ این فیلم به عنوان طراح داستان آمده، در پاسخ به پرسش دبیر کانون فیلم درباره‌ی نحوه‌ی همکاری خود با مسعود کیمیایی در این فیلم گفت: «در کپی این فیلم‌نامه که چند سال پیش، خودم از کیمیایی گرفتم، یکی از دستیاران سابق او توضیحاتی نوشته که شامل اشاره به جزییات انطباق این داستان با فیلم‌نامه‌ای است که کارگردان فیلم، خود بر اساس آن نوشت.»
وی سپس با نمایش نسخه‌‌ای از فیلم‌نامه‌ی اولیه‌ی «دندان مار» که به گفته‌ی او «سکانس‌بندی شده اما بدون دیالوگ» بوده گفت: «در فیلمی که بر اساس این فیلم‌نامه ساخته شد، سهم من خیلی کم‌تر از چیزی بود که صحبت اولیه‌اش بود؛ و این مشابه وضعیتی بود که اغلب کسانی که مسعود کیمیایی بر اساس داستان آن‌ها فیلم‌نامه نوشته، دچار آن بوده‌اند.»
طالبی‌نژاد گفت: «زمانی که فیلم‌نامه‌ی اولیه‌ی «دندان مار» را به مسعود کیمیایی ارائه دادم، دورانی بود که او فیلم‌های «خط قرمز» و «تیغ و ابریشم» را ساخته بود؛ و من که ویرم گرفته بود نقش پرویز دوایی را برای کیمیایی بازی کنم، به او گفتم: «این فیلم‌ها دور از فضای ذهنی خاصی است که شما به عنوان یک فیلم‌ساز علاقه‌مند به موضوع‌های اجتماعی ساخته‌اید.» و کیمیایی از من خواست داستانی در اختیار او قرار دهم که به تعبیر من چنین خصیصه‌ای داشته باشد.»
وی هم‌چنین گفت: «وقتی فیلم‌نامه‌ی فاقد دیالوگ را نوشتم، برای آن که شاهد داشته باشم، یک روز به همراه هوشنگ گلمکانی به دفتر او رفتیم و متن که احساس می‌کردم شاید به فضای کارهای قبلی این فیلم‌ساز نزدیک باشد را در اختیارش قرار دادم.»
وی با اشاره به نگاه آرمان‌گرایانه‌ی مسعود کیمیایی در «دندان مار» افزود: «در فیلم‌نامه‌ای که مسعود کیمیایی بر اساس فیلم‌نامه‌ی اولیه نوشت، شخصیت‌های ماجرا به آدم‌هایی حماسی تبدیل شده بودند؛ در حالی که آن‌چه من نوشته بودم شامل آدم‌هایی ساده و معمولی بود که در حاشیه و زیر سایه‌ی جنگ روزگار می‌گذراندند.»
طالبی‌نژاد سپس مسعود کیمیایی را «یک شخصیت قابل توجه با حرمت و جایگاه تاریخی» توصیف کرد که به گفته‌ی او سینمای ایران را به قبل و بعد از فیلم «قیصر» تبدیل کرده است. وی گفت: «کیمیایی از جمله فیلم‌سازانی است که وقتی تصمیم می‌گیرد فیلم بسازد، داستان‌های ارائه شده را به خود نزدیک می‌کند و به تعبیری می‌توان گفت آن‌ها را از کارگاه ذهنی خودش عبور می‌دهد. «دندان مار» هم چنین وضعیتی داشت. وضعیتی که البته به طرز تلقی من و کیمیایی از سینما برمی‌گشت. چنان که کیمیایی درست مثل امروز دل‌بسته‌ی سینمای کلاسیک و ژانرهای وسترن و فیلم‌نوآر بود؛ و من به عنوان یک روستازاده دل‌بسته‌ی نئورئالیسم.»
