خواناسازی بمنظور مرمت بنای تاریخی زیج منیژه انزل سرپل ذهاب /توسعه چشم اندازهای تاریخی فرهنگی غرب ایران
عملیات میدانی پروژه پژوهشی «گمانه زنی و آواربرداری به منظور خواناسازی برای مرمت بنای تاریخی زیج منیژه انزل شهرستان سرپل ذهاب استان کرمانشاه»، یکی از شاخص ترین نمونه های معماری در بازه زمانی احتمالی اواخر ساسانی و قرون اولیه آغاز شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، فرزاد مافی سرپرست هیئت باستان شناسی امروز «یکشنبه » با اعلام این خبر گفت : اینپژوهش با مجوز پژوهشگاه به عنوان بخشی از فعالیت های پژوهشی پایگاه محور تاریخی – فرهنگی ساسانی کرمانشاه جهت دستیابی به اهدافی ازقبیل تداوم تلاش جهت شناسایی دقیق تر یک اثر فاخر معماری ، کاوش و پیگردی باستان شناسی جهت شناخت بهتر اجزا و اندام های بنا با رویکردتدقیق گاهنگاری و… آغاز شده است .
او برنامه ریزی برای پروژه های حفاظت و مرمت و آوار برداری به منظور خوانا سازی هرچه بهتر بنا ، افزایش اطلاعات موجود در راستای مطالعه و مستند سازی بنا واطلاعات موجود در راستای آسیب شناسی و فن شناسی بنا را از دیگر اهداف اجرای این پروژه عنوان کرد .
مافی تصریح کرد : این اثر که ظاهرا در تاریخ 09/11/1384 با شماره 14143 به ثبت آثار ملی رسیده در بخش میانی نیمۀ شمالی دشت قلعه شاهین و در حدفاصل ارتفاعات موسوم به کوه برز در شمال و کوه دنه خشک در جنوب، واقع شده که اهالی آن را زیج منیژۀ روستای انزل می خوانند.
او با اشاره به این نکته که این بنا 140×۱۴۰متر ابعاد دارد و در جهات اصلی جغرافیایی ساخته شده خاطرنشان کرد : ساخت و سازهای آشکار همگی با استفاده ازلاشه سنگهای آهکی با ابعاد متوسط (قطر 25×۲۰ سانتیمتر) به صورت غوطهور در ملات گچ ساخت شده است.
به گفته این باستان شناس ، بنا دارای چهار برج مربع شکل در چهار گوشۀ بناست که به علت ریزش بخشهایی از آن به خوبی قابل اندازهگیری نیست و بهنظر می رسد که شامل یک سری اتاقهای طولی، تقریباٌ هم اندازه مجاور باشد که پیرامون یک حیاط مرکزی را احاطه کردهاند.
مافی افزود: در میانۀ بنا و در محدوده مرکزی اثر مورد بحث بقایای ساخت و ساز چهار گوش مربع شکلی وجود دارد که با همان مواد و مصالح ساخته شده و باتوجه به انجام فعالیتهای کشاورزی در بخش میانی بنا، ماهیت ساخت و سازها کاملاً مشخص نیست.
سرپرست هیئت باستان شناسی افزود: با وجود اینکه این بنا مدت های مدیدی به حال خود رها شده و خسارات زیادی ناشی از فعالیت های کشاورزی و کاوشهای غیر مجاز و سایر عوامل مخرب طبیعی و انسانی بر آن وارد شده خوشبختانه به دلیل ویژگی های ساختمانی و مقاومت مصالح بخش های قابل توجهی از اثرباقی مانده است که با انجام آوار برداری و خوانا سازی می توان ضمن دستیابی به اطلاعات بیشتر زمینه را برای حفاظت و مرمت بنا فراهم آورد .
وی اظهار داشت :ویژگی های خاص معماری و موقعیت جغرافیایی این اثر باعث شده که بتوان از آن به عنوان یکی از شاخص ترین نمونه های معماری در بازهزمانی احتمالی اواخر ساسانی و قرون اولیه اسلامی نام برد.
او افزود: مقطع زمانی بسیار حساس که درک و دریافت تحولات فرهنگی آن مقطع تاریخی کمک بسیاری به توسعه چشم اندازهای تاریخی فرهنگی غرب ایرانو به طور کلی تمام کشور می کند و این در حالی است که این بنا تاکنون به طور بایسته مورد مطالعه قرار نگرفته و هیچ گونه اقدام ویژهای برای نگهداری،حفاظت و مرمت آن انجام نشده است.
او گفت : با توجه به وسعت بنا و حجم فراوان آثار پیش بینی می شود که عملیات آواربرداری به منظور خوانا سازی نیاز به چندین فصل متمادی کاوش هایباستان شناختی داشته باشد.
مافی در پایان یادآور شد : طی نخستین روزهای کاوش در قالب سه کارگاه اطلاعات ارزشمندی از ویژگی ها و پلان فضای معماری بدست آمده است.