تعیین عرصه و پیشنهاد حریم برای مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری گمانه‌زنی بمنظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری در آذربایجان‌شرقی پس از مطالعات و بررسی‌های میدانی با حفر ۲۰گمانه انجام شد . به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مهدی کاظم پورسرپرست هیأت باستان‌شناسی ۴مرداد ۱۴۰۰با اعلام این خبر گفت: مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری در بالای یک تپه مدور شنی و در داخل بوستانی به همین نام در جنوب شهر اهر قرارگرفته که براساس مستندات تاریخی، شالوده‌ای از دوره ایلخانی دارد و شامل قسمت‌های خانقاه، چینی‌خانه، صحن، مناره‌ها وغرفه‌های متعدد است. به گفته این باستان‌شناس، در دوره‌های بعدی خصوصا دوره‌های تیموری و صفوی الحاقاتی به این مجموعه افروده شده و به شکل کنونی در آمده و براساس شواهد موجود دراطراف این بقعه مجموعه بناهای عام‌المنفعه نظیر کاروانسرا، حمام، آب‌انبار و برخی فضاهای رفاهی وجود داشته که امروزه ازهیچکدام اطلاعاتی در دست نیست. کاظم پور با اشاره به دخالت مستقیم نیروهای عثمانی و روس به ترتیب دردوره صفویه و قاجار در تخریب و نابودی این مجموعه تصریح کرد: بسیاری از آثار ارزشمند و فضاهای این مکان از بین رفته و امروزه فقط خانقاه برای ما به یادگارمانده است. او خاطرنشان کرد:همچنین طی دوره‌های مختلف تاریخی استفاده از این مکان به عنوان مکانی مقدس برای تدفین باعث تبدیل بخش‌های متخلف آن به گورستانی عظیم شده که همین امر آثار بر جای مانده را به شدت دچار آسیب کرده است. عضو هیات‌علمی دانشگاه هنراسلامی تبریزدر تشریح مراحل اجرای گمانه‌زنی بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری پس از دریافت مجوز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، به انجام مطالعات و بررسی‌های میدانی قبل از انتخاب موقعیت گمانه‌ها به دلیل وسعت محل اشاره کرد و گفت: مجموعا درزمان مقرر ۲۰گمانه در بخش‌های مختلف مجموعه ایجاد شده که از این تعداد ۹ گمانه بدون آثار و ۱۱ گمانه دارای آثار بودند. این باستان‌شناس با اشاره به نتایج برنامه گمانه‌زنی مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری افزود: این مجموعه بر بالای یک پشته و تپه‌ای شنی مدور که شیب آن تا اطراف رود اهرچایی امتداد می یابد ایجاد شده که به دلیل قرارگیری در ارتفاع بالا و نزدیکی به رود اهرچایی دارای هوایی بسیارمتبوع بوده و علاوه بر آن یکی از تپه‌های مرتفع در دشت اهر است که به تمام نقاط شهر احاطه کامل دارد. او خاطرنشان کرد: در طی دوره‌های مختلف تاریخی، این مکان مورد توجه قرار گرفته و به دور از هیاهوی شهری مکانی مناسب برای انجام برخی مراسم‌های دینی و ملی را فراهم آورده است. کاظم پور افزود: به دلیل موقعیت استراتژیک این تپه در مرحله اول فرض بر این بود که این منطقه در دوره قبل از اسلام خصوصا دوره اورارتو نیز مورد استفاده بوده ولی طی گمانه‌زنی مشخص شد این مکان نه تنها در این دوره مورد استفاده نبوده بلکه در هیچ دوره از تاریخ در آن استقراری وجود نداشته وتنها مکانی مذهبی برای برگزاری مراسم‌ها و تدفین شخصیت‌های بزرگ ملی و مذهبی منطقه بوده است. این باستان‌شناس اظهار کرد: اینکه تدفین ازچه دوره‌ای در این مکان انجام شده نیازمند کاوش‌های بیشتر باستان‌شناسی است ولی طی گمانه‌زنی کشف داغ مقبره ای از دوره سلجوقی نشان می دهد که حتی پیش‌تر از دوره ایلخانی، این مکان برای تدفین انتخاب و تدفین‌هایی در این قسمت انجام شده است. او گفت: علاوه برآن، شواهد باستان‌شناسی نشان می دهد که همزمان با دوره ایلخانی در بخش‌های مختلف این بقعه بناهایی وجود داشته که درارتباط با مجموعه بنا و بنای فعلی بوده ولی طی دوره‌های مختلف به دلیل دخالت‌های انسانی از بین رفته‌اند. مطالعات ژنتیک بر روی بقایای استخوانی بدست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی/ تعیین هویت قومیت‌ها بقایای استخوانی بدست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی سراسر کشور بمنظور تعیین هویت و اصالت قومیت‌ها در آزمایشگاه فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت ومرمت آثار تاریخی– فرهنگی مورد مطالعات ژنتیک قرار می گیرند. به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، پرستو عرفان منش مسئول آزمایشگاه فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی– فرهنگی ۴مرداد ۱۴۰۰با بیان این خبر و با اشاره به تاثیر مطالعات بیولوژیک در بررسی‌های باستان‌شناسی گفت: امروزه زیست فناوری راه‌گشای بسیاری از مشکلات جوامع بشری در حوزه‌های مختلف به ویژه پزشکی، کشاورزی، محیط زیست، اقلیم‌شناسی و باستان‌شناسی است و توانسته در برخی از کشورها روند توسعه در این حوزه‌های علمی و پژوهشی را سرعت بخشد. او خاطرنشان کرد: اما قدم نخست و شرط اساسی استفاده از آن در فرآیند توسعه، تشخیص و ارزیابی مشکلات و نیازمندی‌ها و به دنبال آن تعیین الویت‌های پژوهشی در حوزه های مختلف علمی است. عرفان منش با اشاره به لزوم حفاظت و صیانت از فرهنگ هر ملت گفت: حفظ ارزش‌های فرهنگی به مثابه شناخت هویت تاریخی هر ملت یکی از مسائلی است که در هر کشور می‌باید مدنظر قرار گیرد و جزء الویت‌های اصلی نهاد‌های ذیربط باشد. لذا با توجه به اینکه استفاده از علوم نوین و کاربردی در سطح جهان در تمامی زمینه‌ها، بسیار کاربردی و پاسخگوی بسیاری از پرسش‌ها است، استفاده از علوم زیست‌شناسی در مطالعات باستانی می تواند پاسخگوی بسیاری از پرسش‌ها باشد. این کارشناس افزود: یافته‌های حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی پرسش هایی را در ذهن ما ایجاد می‌کند که شناخت و تجزیه و تحلیل آنها می‌تواند سمت و سوی پژوهش‌های زیستی را در دوره‌های مختلف تاریخی و در شاخه‌های متعدد ایجاد کند. مسئول آزمایشگاه فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی– فرهنگی گفت: البته هر کدام از رشته‌های زیستی در حوزه‌ای از باستان‌شناسی می‌تواند راه گشا باشد، هر چند که ممکن است حوزه در نظر گرفته شده در کوتاه مدت پاسخی در خور پرسش های کلان باستان شناسان نباشد ولی می‌تواند در دراز مدت پرسش ها و ابهامات زیادی را برای ما حل و فصل کند. او یکی از این مقوله‌ها را بقایای استخوانی ( جانوری یا انسانی ) عنوان کرد که در سایت‌های تاریخی توسط باستان شناسان به دست می‌آید و شناسایی و نگهداری از آنها برای تعیین هویت و اصالت بخشی از قومیت‌های یک مجموعه بسیار حائز اهمیت است. این کارشناس با بیان اینکه استفاده از دانش‌های مرتبط در این زمینه می‌تواند بسیار سودمند باشد تصریح کرد:مطالعات آنتروپولوژی، ژنتیک، جانور شناسی، گیاه شناسی و سایر علوم وابسته از علوم مختلفی هستند که در این زمینه بسیار حائز اهمیت اند که از هرکدام از این علوم به عنوان مطالعات انسان باستان شناسی، ژنتیک باستان، جانورباستان شناسی، گیاه باستان‌شناسی در حوزه باستانی می توان نام برد. عرفان منش در ادامه اظهار کرد:بخش فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی –فرهنگی چند سالی است با نظر گرفتن اینکه باید از علوم نوین در حوزه میراث فرهنگی با وجود ظرفیت علمی بالای کشور در رشته زیست‌شناسی بهره برد در این زمینه مطالعات و تحقیقات بسیاری انجام داده است. او گفت :همچنین این بخش با برقراری ارتباط های علمی گسترده با مراکز برجسته در سطح کشور و حضور پررنگ در سطوح علمی داخلی و بین‌المللی توانسته نظر بسیاری از علاقه‌مندان در این حوزه را درمقوله باستان‌شناسی و زیست‌شناسی جلب کند. مسئول آزمایشگاه فرسودگی زیستی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی –فرهنگی افزود: به علاوه آموزش‌های تخصصی و اصولی با ایجاد نگرش مساوی در باستان‌شناسی و زیست‌شناسی در این سال‌ها با برگزاری کارگاه‌ها و نشست های تخصصی دنبال شده که تمامی این اقدامات بخشی از فعالیت‌های علمی آزمایشگاه فرسودگی زیستی است. عرفان منش در ادامه با اشاره به برخی از پروژه‌های صورت گرفته در این حوزه گفت: طرحی در این زمینه با همکاری مرکز ذخیره ژنتیک انسانی بقیه الله تعریف و طی آن در کنار مطالعات علمی گسترده نمونه هایی از بقایای استخوانی بدست آمده از کاوش‌های باستانی نظیر گوهر تپه، تپه گزوار، سدکوچری، کاوش خیابان مولوی تهران (بانوی هفت هزارساله) و مرد نمکی شماره ۱ صورت گرفت. او خاطرنشان کرد: در طی این روند نمونه برداری‌ها با شرایط خاص صورت گرفت و به لابراتوار انتقال داده شد تا مطالعات ژنتیکی برروی آنها انجام گیرد. این کارشناس با اشاره به انجام مطالعات علمی برروی نمونه‌های جانوری ( جانورباستانی ) منطقه وشنوه قم خاطرنشان کرد: اکنون بررسی نمونه‌های استخوانی جانوری منطقه سیمره در حال انجام است.
بیشتر بخوانید »